Ustawa Odległościowa

Co zawiera ustawa odległościowa?

Obecne przepisy w ustawie odległościowej nie pozwalają na wybudowanie turbiny wiatrowej bez spełnienia zasady 10H. Przepisy są w tym zakresie nieelastyczne i tym samym uniemożliwiają budowę elektrowni wiatrowych w pobliżu budynków mieszkalnych. Zasada 10H w wyraźny sposób nie dopuszcza żadnych wyjątków, ani dla elektrowni wiatrowych, ani dla budynków mieszkalnych.

Których instalacji dotyczy ustawa odległościowa?

Ustawa odległościowa dotyczy wyłącznie farm wiatrowych i określa minimalną odległość budynku mieszkalnego od turbiny wiatrowej. Zgodnie z zasadą 10H, odległość ta wynosi dziesięciokrotność wysokości turbiny. W praktyce wygląda to następująco: Jeżeli wysokość turbiny wiatrowej wynosi 150 metrów, to minimalna odległość turbiny od budynku mieszkalnego nie może być mniejsza niż półtora kilometra.
Ze względu na to, że ustawa bardzo precyzyjnie i restrykcyjnie opisuje ograniczenia w budowie farm wiatrowych, planowanie i realizacja nowych projektów w zakresie energetyki wiatrowej jest obecnie utrudniona i praktycznie niemożliwa. Co jakiś czas pojawiają się informacje, że w Polsce powstają nowe turbiny wiatrowe, ale w rzeczywistości są to turbiny, których budowa została zatwierdzona przed wejściem w życie zasady 10H. Ponad 99% terytorium w Polsce jest wyłączone z budowy elektrowni wiatrowych lub farm wiatrowych poprzez surowe uwarunkowania prawne. To oznacza, że zmiana ustawy odległościowej wydaje się być niezbędna do wznowienia inwestycji w farmy wiatrowe. 

Uzasadnienie projektu nowelizacji ustawy odleglościowej

Zwolennicy nowelizacji ustawy 10H argumentują, że jej zmiana zasady da pozytywne impulsy rozwojowe polskiej gospodarce. Jednocześnie, przewidują, że zwiększona moc zainstalowana w wietrze obniży ceny energii elektrycznej, pozytywnie wpłynie na miks produkcji energii oraz zmniejszy emisje dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych. Celem zainicjowanego projektu jest uniezależnienie polskiej gospodarki od węgla. Jednocześnie mają być również zapewnione wszystkie cele w zakresie bezpieczeństwa energetycznego, gwarantując tym samym skuteczny rozwój polskiego systemu energetycznego. Eksperci branży OZE dodatkowo argumentują, że energetyka wiatrowa byłby świetnym uzupełnieniem dla mocno rozwiniętej już w Polsce fotowoltaiki, która obecnie dominuje polski rynek energii odnawialnych. Zwracają uwagę na to, że profile produkcji obu źródeł energii uzupełniają się i łączenie tych dwóch technologii w polskim miksie energetycznym pozytywnie wpłynie na efektywne zarządzanie istniejącą siecią elektroenergetyczną. Z kolei, samorządowcy liczą na to, że uwalniając tereny gminne pod inwestycje w lądowe elektrownie wiatrowe zwiększą rozwój gospodarczy gminy oraz wpływy do lokalnego budżetu. 

Jakie zmiany proponowane są w nowelizacji ustawy odległościowej?

5 lipca 2022 roku Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji przepisów ustawy 10H. Nowe przepisy mają pojednać możliwości rozwoju branży wiatrowej z potrzebami lokalnych społeczności. Postanowienia nowelizacji przewidują umożliwienie społecznościom decydowania o zasadach inwestownia oraz lokalizowania nowych lądowych elektrowni wiatrowych. Możliwość realizacji takich inwestycji jest uzależniona od wytycznych miejscowych planów zagospodarowania terenu i wpływa na rozwój zaudowań mieszkalnych w okolicy tych elektrowni. Dodatkowo, nowelizacja ustawy wprowadza restrykcyjne wytyczne dotyczące ochrony środowiska. Wynika to w szczególności z faktu, że przepisy zawarte w ustawie zakazują budowę elektrowni wiatrowych na terenie parków narodowych oraz krajobrazowych, w bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatów przyrody oraz na ich terenach. Ponadto nowe farmy wiatrowe mogą być budowane w pobliżu parku narodowego tylko zgodnie z zasadą 10H. Przepisy te dotyczą również nie tylko budowy elektrowni wiatrowych, ale i odwrotnie, dlatego realizacja zabudowy mieszkaniowej może być planowana tylko zgodnie z określonymi przepisami. Istnieją jednak wyjątki w przypadku tworzenia parków lub rezerwatów w pobliżu istniejących turbin wiatrowych. Są one wyłączone z przepisów.

Jak projekt jest postrzegany w branży energetycznej? 

Eksperci z sektora energetyki wiatrowej oceniają, że reforma zasady 10H poszerzyłaby możliwości inwestycji bezpośrednich i sprawiłaby, że sektor energetyczny i polska gospodarka stałyby się ponownie bardziej atrakcyjne. 
Polskie uwarunkowania środowiskowe dają dużo nadzei rozwojowi branży wiatrowej. Obecnie w krajowej sieci energetycznej udział wiatru wynosi 7 GW. Natomiast sam potencjał lądowej energii wiatrowej szacowany jest na około 20-35 GW. Zdaniem Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej (PSEW) energia wiatrowa jest najbardziej wydajnym źródłem i stanowi najbardziej skuteczny element spośród wszystkich energii odnawialnych.
Według opinii ekspertów rozbudowa mocy na lądzie nie tylko może doprowadzić do wzrostu PKB o 70-133 mld PLN, a także do trwałego obniżenia cen energii elektrycznej oraz stworzyć nowe miejsca pracy. Wykorzystanie tego potencjału jest bardzo ważnym krokiem w kierunku  wzrostu gospodarczego oraz zwiększenia udziału energii odnawialnych i ograniczenia emisji gazów cieplarnych. Dla Polski osiągnięcie tych wymienionych punktów przyspieszyłoby również wypełnienie obowiązujących wymogów wynikających z wyznaczonych celów polityki klimatycznej UE.

Nowelizacja ustawy odległościowej 

Wprowadzona w 2016 roku ustawa jest krytyczna dla rozwoju lądowej energetyki wiatrowej, gdyż całkowicie zamroziła związane z sektorem projekty i plany dotyczące rozbudowy i rozwoju. Od początku wprowadzenia ustawy mówiło się w zasadzie o tym, że zasada 10H powinna zostać zmieniona. Ministerstwo Rozwoju i Technologii od dłuższego czasu zapowiada plany liberalizacji. O zmianę prawa Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej zabiega od momentu wejścia w życie zasady 10H, ale kiedy nastąpi ostateczna realizacja?
Po 6 latach zastoju w sektorze wiatrowym polski rząd odpowiedział na apele branży dotyczące liberalizacji przepisów i odblokowanie przepływów inwestycyjnych. Na początku 2022 roku w branży energetycznej pojawiły się głosy, które z ufnością przewidywały nowelizację prawa jeszcze w tym roku. Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej podczas rozmów z rządem przedstawiło liczne propozycje i stanowiska dotyczące zmian na korzyść branży wiatrowej i uzyskało pozytywne reakcje. Ostateczna wersja projektu nowej ustawy została przyjęta przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego w grudniu 2021 r. Wówczas zakładano, że z realistycznej perspektywy projekt mógłby zostać jeszcze przyjęty i skierowany do Sejmu w pierwszym kwartale 2022 r. 
Oprócz PSEW, które od samego początku zabiegało o zmiany w tej sprawie, do rządu zwróciły się także inne firmy z branży wiatrowej, ale nawet największe polskie koncerny takie jak Polska Grupa Energetyczna, PKN Orlen oraz KGHM Polska Miedź z apelem o odblokowanie lądowej energetyki wiatrowej i rewizję zasady 10H. Celem prośby jest zmiana obecnych wytycznych, które hamują i spowalniają ekspansję lądowych farm wiatrowych w Polsce.
W rzeczywistości jednak cały projekt okazuje się bardziej skomplikowany.